Do Nieborowa i Arkadii zawsze chętnie powracamy o różnych porach roku. Od naszej ostatniej wizyty minęło już niestety 10 lat, więc w zasadzie w dużej części odkrywaliśmy uroki tych miejsc jakby na nowo. I choć to już szósta nasza wizyta (zdjęcia z poprzednich wizyt możecie zobaczyć na naszych stronach albumowo-wyszukiwarkowych: 1998-2001, 2007, 2011) to ze względu na obostrzenia higieniczne przebiegała ona nieco inaczej niż do tej pory. Na dzień odwiedzin wybraliśmy lipcową środę, po to aby szczególnie wnętrza pałacu zwiedzać przy minimalnej liczbie innych zwiedzających turystów. Zanim wybierzemy się do Nieborowa i Arkadii warto zajrzeć na strony internetowe muzeum, aby upewnić się czy w wybranym terminie można będzie wejść do pałacu i parku.
Historię Nieborowa i Arkadii większość z Państwa zapewne dość dobrze zna, bo szkoły podstawowe czy średnie jako cel szkolnych wycieczek bardzo często wybierały ten cenny architektonicznie i historycznie kompleks. Ale jakby dla formalności zacytujemy z Wikipedii niektóre informacje: „Pałac w Nieborowie – barokowy pałac zaprojektowany przez Tylmana z Gameren na zlecenie Michała Stefana Radziejowskiego, znajdujący się w Nieborowie. Pałac od 1774 do 1945 należał do rodziny Radziwiłłów. Po drugiej wojnie światowej stał się oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie.
Od 1774 pałac należał do księcia Michała Hieronima Radziwiłła, który zgromadził tam bogatą kolekcję obrazów mistrzów europejskich – holenderskich, niemieckich, włoskich i hiszpańskich oraz portrety osobistości polskich i obcych, gabinet kilkunastu tysięcy rycin, księgozbiór unikatowych starodruków (od XVI wieku), zespoły mebli polskich, angielskich i francuskich, zbiory sztuki zdobniczej – sreber, porcelany, szkieł i tkanin. Cenne globusy z końca XVII w., wybitnego weneckiego kartografa Vincenza Coronellego należały niegdyś do Ludwika XVIII. Zdetronizowany władca jadąc do Kurlandii, zadłużył się u wojewody, a gwarancją długu miały być te dwa olbrzymie dzieła kartograficzne, przedstawiające kulę ziemską oraz mapę nieba.
Od 1841 roku pałac należał do syna Michała Hieronima – Michała Gedeona Radziwiłła. W połowie XIX wieku zbiory uległy częściowemu rozproszeniu poprzez wyprzedaż, a także wskutek wyjazdu księcia Zygmunta Radziwiłła do Paryża. Kolekcja roślin z oranżerii, będącej własnością cesarską od 1868 roku posłużyła do wyposażenia Nowej Pomarańczarni w warszawskich Łazienkach. Dawną świetność nieborowskiego pałacu zaczął odbudowywać od 1879 ks. Michał Piotr Radziwiłł. W 1922 roku z inicjatywy księcia Janusza Radziwiłła pałac został nadbudowany o jedną kondygnację, według projektu Romualda Gutta. Podczas wspomnianej przebudowy pałac zelektryfikowano, zainstalowano łazienki i sanitariaty i w części pomieszczeń założono centralne ogrzewanie. 3 lutego 1945 pałac został znacjonalizowany w ramach reformy rolnej. Następnie przekazano go Muzeum Narodowemu jako oddział.
Pałac wpisano do rejestru zabytków 18 stycznia 1962.„.
W tym miejscu polecamy także Państwa lekturze artykuł „The Washington Post o pięknie i dramatycznej historii pałacu w Nieborowie„.
Historię Nieborowa i Arkadii można znaleźć w niektórych zdigitalizowanych zbiorach dostępnych przez Internet. Ze strony https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/lorentz1982/0377 zaczerpnęliśmy plany parteru i I-go piętra pałacu:
Opis architektury pałacu zacytujemy także z Wikipedii: „Barokowy pałac na planie prostokąta pierwotnie posiadał dwie kondygnacje. Fasada była symetryczna, 13-osiowa z dwiema wysuniętymi w kierunku dziedzińca kwadratowymi wieżami skrajnymi o czterech kondygnacjach, nakrytych brokowymi hełmami. Budynek główny przykryty był dachem czterospadowym krytym blachą miedzianą. W latach 1766-1770 podczas prac renowacyjnych pałac otrzymał na szczycie frontonu od strony dziedzińca postać tańczącego Bachusa, mogąca pochodzić z pracowni Jana, Jerzego Plerscha. Za czasów Ogińskiego we frontonie od strony dziedzińca umieszczono mitrę książęcą, a nad kartuszem herbowym Oginiec i Pogoń ze złoconego brązu skrzyżowaną buławę i buzdygan, jako oznaka siedziby hetmana.
Przy elewacji północnej znajdują się dwie wieże ozdobione boniowaniem, pilastrami, gzymsami i blendami. Na wieżach hełmy barokowe. Na osi elewacji północnej i południowej pozorne ryzality z tympanonami. We frontonie elewacji ogrodowej w końcu XVIII w. na miejsce herbu Ogińskich wstawiono herb Radziwiłłów Trąby[6]. Podczas przebudowy pałacu w początkach XX w. wymieniono konstrukcję dachu na wysoki, łamany kryty dachówką, w którym umiejscowiono dobudowaną trzecią kondygację. Umieszczono w niej pokoje gościnne, dodatkowo z polączeniem pokoi w wieżach. Układ wnętrza dwutraktowy.
Na polecenie Ogińskiego niektóre wnętrza zaprojektowano w stylu rokoko. Reprezentacyjna klatka schodowa wyłożona została kafelkami holenderskimi a reprezentacyjne komnaty na pierwszym piętrze otrzymały wystrój rokokowy. Wystrój ten w Salonie Czerwonym, jedna z najbardziej reprezentacyjnych sal pałacu, z portretem Anny Orzelskiej pędzla Antoine’a Pesne’a i w sypialni zachował się do dzisiaj. Z tego okresu pochodzą rokokowe nadproża kominków i ich płyty.
Przy wsparciu żony Heleny Michał Hieronim kontynuował urządzanie wnętrz w stylu rokokowym i klasycystycznym na podstawie projektu Szymona Bogumiła Zuga. W 1784 według jego projektu przebudowano w stylu neoklasycystycznym Gabinet Żółty i Zielony. Zug był również autorem projektu ogrodu francuskiego wokół pałacu.”.
Wejdźmy więc do pałacu, zakładając dostępne przy kasie ochraniacze na obuwie i jednorazowe rękawiczki, a własne maseczki powinniśmy założyć jeszcze przed drzwiami wejściowymi. Czekając na zakup biletów można zerknąć na dzieła Manufaktury Majoliki – być może coś będziemy chcieli zakupić na pamiątkę wizyty w Nieborowie. A jeśli o tym zapomnimy, to po powrocie do domu możemy zajrzeć do sklepu internetowego, skąd bez pośpiechu można zamówić wyroby z manufaktury, a raczej patrząc na historię tego obiektu, z „Fabryki Fajansów Artystycznych i Kafli Piecowych”. Poniżej fotografie niektórych wyrobów z majoliki prezentowanych na parterze pałacu:
Sień główna wita nas m.in. rzeźbą głowy Niobe – patrz opis na stronie muzeum, ale zachęcamy szczególnie do lektury artykułu „Nieborowska Niobe” w „Spotkaniach z Zabytkami”.
Z sieni głównej do końca sierpnia’2021 warto zajrzeć do sali Weneckiej, gdzie prezentowany jest po raz pierwszy od ponad stu trzydziestu lat obraz Henryka Siemiradzkiego „Chopin w salonie księcia Antoniego Radziwiłła w roku 1829”, wypożyczony z prywatnej kolekcji w Nowym Jorku.
Teraz już pokażemy minigalerię fotografii z I-go piętra pałacu idąc zgodnie z planem tego piętra przez bibliotekę, gabinet Biblioteczny, sypialnię Księstwa, pokój Wieżowy, salon Czerwony, Małą Jadalnię, salę Białą, gabinet Żółty, sypialnię Wojewody. Niestety aktualnie Gabinet Zielony jest niedostępny, ale możecie go zobaczyć na naszych zdjęciach z roku 2011.
Nieborowski pałac otacza piękny park, który Wikipedia opisuje następująco: „W skład zespołu pałacowego wchodzi również zabytkowy park zaprojektowany przez Tylmana z Gameren, przekomponowany w XVIII w. zrekonstruowany w latach 1949-1950 według projektu profesora Gerarda Ciołka. Główną osią założenia jest aleja lipowa od pałacu do półokrągłego występu w fosie zwanego „aha” z pasem trawnika pośrodku. Zachodnią granicę ogrodu stanowi kanał w kształcie litery „L” o długości ramion 330 m i 120 m z trzema basenami. Po stronie wschodniej kanału rozciąga się szpaler lipowo-grabowy. W północno-zachodniej części parku znajduje się duży staw z wysepką, oddzielony od kanału groblą wysadzaną topolami i lipami. Za kanałem park krajobrazowy z początku XVIII w. oraz liczne budynki gospodarcze.„. Jest tu więc bardzo dużo miejsca na długie spacery, a widoki z każdego miejsca nadają się na krajobrazowe grafiki, obrazy czy fotografie. My też wykonaliśmy dużo zdjęć pałacu i parku. Poniżej kolejna minigaleria pałacowo-parkowa:
O ogrodach zarówno w Nieborowie jak i Arkadii warto przeczytać osobny bardzo interesujący artykuł „Ogrody – ROZMOWA Z MACIEJEM WALCZAKIEM I ANNĄ EWĄ CZERWIŃSKĄ„.
Po wizycie w Nieborowie czas przenieść się do nieodległej Arkadii. Ale dla lubiących mapy i planujących dzięki nim dojazd poniżej interaktywna mapa od Google dla Nieborowa:
oraz mapa dla Arkadii:
W Wikipedii o Arkadii można przeczytać m.in.: „W Arkadii mieści się ogród romantyczny w stylu angielskim założony przez Helenę z Przeździeckich (1753–1821), żonę Michała Hieronima Radziwiłła, właściciela pobliskiego Nieborowa.
Głównym projektantem Arkadii był Szymon Bogumił Zug, część projektów była autorstwa Jana Piotra Norblina, Aleksandra Orłowskiego, Józefa Sierakowskiego, a później Henryka Ittara.
Do zakładania ogrodu księżna przystąpiła w 1778 roku, a rozwijała go i komponowała do swojej śmierci.
Budowle powstałe w parku to między innymi:
Grota Sybilli
Domek Gotycki
Łuk Kamienny (Łuk Grecki)
Dom Murgrabiego
Świątynia Diany (z plafonem J.P. Norblina Jutrzenka)
Akwedukt
Przybytek Arcykapłana (z płaskorzeźbą G. Staggi Nadzieja karmiąca Chimerę)
Mur z Hermami
Cyrk
Przez park przepływa rzeczka Skierniewka, która tworzy staw z dwiema wyspami.
W 1945 Park w Arkadii wraz z pobliskim zespołem parkowo-pałacowym w Nieborowie stały się oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie.„.
Ale nawet najdłuższy opis nie pokaże nam jak to wygląda w rzeczywistości. Więc zapraszamy do obejrzenia zdjęć z Arkadii w poniższej minigalerii:
Obejrzawszy fotografie mamy nadzieję, że nabiorą Państwo także ochoty na obejrzenie naszego filmu z Nieborowa i Arkadii, tym razem w wersji 4K/UHD, więc zachęcamy do oglądania na pełnym ekranie komputera:
Zachęcamy Państwa przede wszystkim do odwiedzin Nieborowa i Arkadii, bo nawet najlepsze zdjęcia czy filmy nie oddadzą atmosfery tych cudownych miejsc. Ale aby dodatkowo zachęcić Państwa do zorganizowania wycieczki polecamy także szereg dodatkowych, bardzo ciekawych materiałów w Internecie:
- Cudownie ocalony pałac – Nieborów. Dzieje w miejsce zaklęte
- Nieborów
- Nieborów i Arkadia
- Antyk w mecenacie Heleny i Michała Radziwiłłów: Arkadia, Nieborów, Królikarnia
- Pałac w Nieborowie – jedna z pereł w zabytkowej koronie powiatu łowickiego [Archiwalne zdjęcia]
- Zespół pałacowo-parkowy, ob. Muzeum
- Gdzie znajduje się lipa, pod którą siedzieli Napoleon i piękna Maria?
- Zespół pałacowy w Nieborowie
- film: Pałac w Nieborowie z lotu ptaka
- zdjęcia lotnicze oraz film: Pałac i ogród w Nieborowie
- Pałac w Nieborowie – upiorny kardynał i spektakularne ogrody
- Nieborów, nieodkryty skarb
- Piotr Parandowski „Goście Nieborowa”
Zapewne zwiedzając Nieborów i Arkadię niektórzy mogą być zainteresowani ile kosztowało utrzymanie tego majątku i ile zarabiali pracownicy dóbr nieborowskich? Bardzo obszerny artykuł na ten temat znajdziemy tutaj: „Wynagrodzenia pracowników w majątku ziemskim Nieborów Janusza Radziwilla w latach 30. XX w.„. Z tej publikacji jeden znamienny cytat: „Według Janusza Radziwiłła majątek Nieborów nie przynosił zysków pozwalających na jego utrzymanie, wspomagano go zyskami z innych źródeł, najczęściej z majątków na Wołyniu. Ta konieczność ,,dokładania” do majątku nieborowskiego mogła spowodować, że ciągu lat 30., mimo zakończenia wielkiego kryzysu gospodarczego i stopniowego poprawiania się koniunktury gospodarczej, zarobki wielu pracowników pozostawały na tym samym, niezmienianym poziomie. Niestety, w dokumentacji brak jest informacji, jakie sumy odprowadzał sam właściciel, co pomogłoby odnieść się do kwestii niskiej dochodowości Nieborowa.„.
Jeśli nie uda się Państwu odwiedzić tych pięknych miejsc latem, to warto tu zajrzeć jesienią. Poniżej przypominamy nasze jesienne filmy z roku 2011:
Przeczytaj także inne wpisy:
Powiązane wpisy:
Miejsca przyjazne fotografującym turystom
Pałac Śródka – piękno zwrócone
Zespół pałacowo-parkowy w Młochowie
Rozalin – spacer w czasie pandemii
Falenty – wokół pałacu i stawów
Śnieżna wiosna w Otwocku Wielkim’2022
Mała Wieś latem’2020
Polecamy Zespół pałacowo-parkowy w Warce jako cel kolejnej wycieczki po Polsce
Komierowo – aby wrócić do świetności
12 kalendarzowych zachęt do wycieczek po Polsce
Piękne polskie pałace i parki – Wrocław – Pawłowice
Pałac Malina – renowacja i adaptacja daje piękne efekty