Zachęta do odwiedzin rewitalizowanego Żyrardowa

Czytając w kilku publikacjach internetowych o postępach w rewitalizacji różnych miejsc w Żyrardowie, postanowiliśmy wybrać się tam na choćby krótki spacer. Ten wpis jest tylko wizualną i częściowo tekstową zachętą, aby do Żyrardowa zajrzeć i samodzielnie zobaczyć co zostało już zrobione i jak to wygląda o różnych porach roku.

Skondensowaną historię miasta znajdziemy w Wikipedii, skąd zaczerpniemy kilka istotnych dat: „Żyrardów – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, w powiecie żyrardowskim, wchodzące w skład aglomeracji warszawskiej, na Równinie Łowicko-Błońskiej, nad rzeką Pisią Gągoliną, 45 km na południowy zachód od Warszawy i 90 km na północny wschód od Łodzi.
Nazwa Żyrardów wzięła się od nazwiska Filipa de Girarda (czyt. Filipa de Żirarda), wynalazcy między innymi turbiny wodnej.
Historia Żyrardowa rozpoczyna się w 1833, kiedy do wsi Ruda Guzowska, należącej do dóbr hrabiów Łubieńskich, przeniesiono fabrykę wyrobów lnianych, utworzoną w 1828 roku w Marymoncie (obecnie dzielnica Warszawy). Mechaniczną przędzalnię lnu zorganizował na zlecenie rządu Królestwa Polskiego Filip de Girard.

24 czerwca 1829 postanowiono założyć spółkę pod nazwą „Karol Scholtz i Spółka”, w której skład wchodzili: Tomasz, Jan i Henryk Łubieńscy, Józef Lubowidzki – wiceprezes Banku Polskiego i Karol Scholtz – radca handlowy Banku. Miała ona zająć się rozwojem mechanicznego przędzenia lnu na maszynach wynalezionych przez Filipa de Girarda. Formalny akt spółki spisano 9 sierpnia 1830. W dokumencie tym osada, w której miano w ciągu 2 lat zbudować budynki fabryczne oraz budynki mieszkalne dla tkaczy i robotników, nosiła nazwę Żyrardów. Budowę przędzalni mechanicznej i tkalni ręcznej rozpoczęto na początku 1830, w tym czasie w zakładzie w Marymoncie trwała produkcja eksperymentalna, która miała być później zastosowana na szeroką skalę w zakładach żyrardowskich. Prace nad budową fabryki zostały przerwane na pewien czas przez wybuch powstania listopadowego, kiedy to zakład w Marymoncie został zamieniony na fabrykę broni, a sam Filip de Girard, który był dyrektorem technicznym fabryki, brał udział w powstaniu. W 1832 budowa fabryki została wznowiona, a produkcja ruszyła w dniu 24 lipca 1833. Datę tę uznaje się za datę powstania zakładów żyrardowskich, a 9 sierpnia 1830 za dzień powstania osady Żyrardów.

W 1845 przez Żyrardów ruszyła kolej parowa na trasie Warszawa-Wiedeń.„.

Na stronie żyrardowskiej Resursy znajdziemy bardzo ciekawy opis p.t. „Zabytkowa Osada Fabryczna w Żyrardowie„, a w nim m.in.: „Zabytkowe centrum Żyrardowa stanowi najlepiej zachowaną w skali Europy XIX- wieczną osadę fabryczną. Żyrardów to miasto jednej fabryki, stanowiącej serce miasta. Wyróżnia się w Żyrardowie uporządkowany układ urbanistyczny, który wyznaczają dwie osie. Oś północ-południe, wyznaczona jest przez rzekę Pisię Gągolinę, wykorzystywaną do celów produkcyjnych, oraz dawną drogę z Guzowa do Sochaczewa, która dzieli miasto na część fabryczną oraz część mieszkalną i usługową. Druga, prostopadła oś wyznaczona jest przez kościół Matki Boskiej Pocieszenia oraz centralnie położony pl. Jana Pawła II. Miasto można również podzielić na trzy wyróżniające się części: mieszkalną dla robotników, część fabryczną oraz część urzędniczą i rezydencjonalną dla dyrekcji fabryki, zlokalizowaną pomiędzy dwiema częściami fabryki: Centralą — z olbrzymimi gmachami Starej i Nowej Przędzalni oraz Bielnikiem, połączonych zachowanymi torami kolejowymi. Część urzędniczą tworzy Park Miejski z dawną rezydencją Karola Dittricha (obecnie Muzeum Mazowsza Zachodniego), wille dyrektorskie, Kantor — mieszczący dawne biura, Pałac Tyrolski oraz Resursa. Osada fabryczna w swojej części robotniczej dzieli się na wyraźne, prostokątne kwartały, z jednolitą, piętrową zabudową mieszkaniową z czerwonej cegły.”. I to zabytkowe centrum można dość szybko i wygodnie zwiedzić praktycznie bez udziału pojazdów mechanicznych lub rowerów czy hulajnóg.

My zaczęliśmy od Parku im. Karola Augusta Dittricha, w którym znajduje się również Willa reprezentacyjna Karola Dittricha (tu można znaleźć archiwalne zdjęcie willi z roku 1899), będąca obecnie siedzibą Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie. Zarówno park, jak i willa zostały na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat zrewitalizowane, więc warto obejrzeć to miejsce podczas spaceru. Poniżej trochę naszych zdjęć z tego zakątka Żyrardowa.

Poniżej zdjęcia części fabrycznej Żyrardowa, która też doczekała się rewitalizacji — w latach 2005-2009 zrewaloryzowany został budynek Starej Przędzalni z nadaniem nowych funkcji usługowo-mieszkaniowych (tzw. lofty). A budynek nowej przędzalni także doczekał rewitalizacji i tu też lofty znalazły swoje miejsce.

W ten sposób dotarliśmy na główny plac Żyrardowa — Plac Jana Pawła II — centralne miejsce Żyrardowa, między kościołem farnym a zabudowaniami fabryki. Poniżej kilka ujęć tego placu i znajdujących się przy nim budynków.

Na lewo od Neogotyckiego Kościoła parafialnego pw. Matki Bożej Pocieszenia, wybudowanego w latach 1900 – 1903 wg. projektu Józefa Piusa Dziekońskiego, jednego z największych kościołów Mazowsza, zrobiliśmy kilka zdjęć szkoły oraz budynków mieszkalnych dawnego osiedla robotniczego.

Poniżej kilka dodatkowych zdjęć Resursy — placówki kulturalnej urządzonej na wzór klubów angielskich. Wybudowana w latach 70. XIX w. Obiekt dzięki rewitalizacji odzyskał pierwotne przeznaczenie.

I jedno zdjęcie przedstawiające budynek Straży Ogniowej z wozownią — Fabryczna Ochotnicza Straż Ogniowa w Żyrardowie założona została w 1884 r. przez Karola Dittricha jr. Budynki z czerwonej cegły, z szachulcowymi piętrami, dobrze zachowane. Obecnie warsztaty samochodowe.

Poniżej zdjęcia przedstawiające wille dyrektorskie z lat 80-tych XIX w. – zespół siedmiu reprezentacyjnych, dwupiętrowych budynków mieszkalnych wzniesionych w stylu renesansu francuskiego. Dawniej przeznaczone dla kadry dyrektorskiej, obecnie znajdują się w nich mieszkania komunalne oraz Willa Haupta — głównego dyrektora fabryki, z 1890 r. w stylu szwajcarskim.

Ostatnie zdjęcia wykonaliśmy z brzegu Zalewu Żyrardowskiego, który w 2018 roku oddano do użytku po wyremontowaniu (bo podczas naszego spaceru pogoda była cudownie letnia, choć to jeszcze była kalendarzowa wiosna), aby pokazać miejsce bardzo cenne i przydatne podczas wiosennych czy letnich upałów, gdzie 26 czerwca 2021 roku odbędą się od godziny 15-tej Wianki. Warto wiedzieć, że „Na terenie zalewu powstał budynek restauracji wraz z wypożyczalnią sprzętu wodnego, budynek wielofunkcyjny, taras restauracyjny, przystań i kąpielisko. Ponadto teren został zagospodarowany boiskami piaszczystymi, placem zabaw, siłownią zewnętrzną, elementami małej architektury oraz zielenią. Dla gości korzystających ze strzeżonej plaży Zalewu Żyrardowskiego udostępnione zostaną miejsca parkingowe. Zakres prac obejmował również budowę oświetlenia zewnętrznego, wszelkich niezbędnych instalacji, przyłączy, budowę nawierzchni utwardzonych, jak również odprowadzenia wód deszczowych do rzeki Okrzeszy. Wartość inwestycji wyniosła ponad 9 mln zł. A to początek zmian nad zalewem. Docelowo planowane jest zagospodarowanie obszaru o łącznej powierzchni ok. 20 ha, z czego 11,3 ha stanowi powierzchnia lustra wody.”

Zapraszamy także do obejrzenia naszego krótkiego filmu z Żyrardowa.

Zachęcamy do lektury ciekawych artykułów o Żyrardowie:

• Żyrardów. Europejska stolica włókiennictwa
• Vademecum Żyrardowa
• Żyrardów „miasto-ogród”
• Historia Resursy
• Żyrardów – XIX-wieczna osada fabryczna
• Żyrardów. Co warto zobaczyć?
• Żyrardów − z wizytą w dziewiętnastowiecznej osadzie fabrycznej i parku Dittricha
• Przewodniki turystyczne Kolei Mazowieckich – Żyrardów

Na koniec interaktywna mapa Żyrardowa od Google:

Powiązane wpisy:

Dwukrotny spacer w Grudziądzu – zachęta do odwiedzin Nyskie blaski – zachęta do odwiedzin Niezwykła Karczemka – uratowane miejsce zachęca kolorem i krajobrazem do odwiedzin Uratowane urokliwe Udrycze zachwycają i zachęcają do odwiedzin Kolorowe zachęty do odwiedzin najchłodniejszego regionu w Polsce W krajobrazowym duecie Ogrody Zamku Królewskiego w Warszawie zachęcają do odwiedzin po kompletnym odtworzeniu Oby dobry przykład był wystarczającą zachętą do ratowania kolejnych zabytków Zachęta do wakacyjnych wycieczek na terenie Polski Rozalin – spacer w czasie pandemii Jesienne kolory w Trojanowie Olsztyn – odkrywanie uratowanych obiektów zabytkowych i innych ciekawych miejsc podczas letniego spaceru Lądek-Zdrój – piękny krajukąt z ambitnym programem rewitalizacji