32 lata bez zmian – zabytki niszczeją nadal

„Zagadnienia związane z ochroną dziedzictwa narodowego są bardzo ważnym czynnikiem polityki rozwoju państwa.” – taki cytat z wypowiedzi Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego można od dzisiaj znaleźć na stronie MKiDN .

Jednak czytając wpis „A zabytki niszczeją nadal! – głos z innej rzeczywistości” przytaczający felieton sprzed 32 lat zamieszczony w „Spotkaniach z Zabytkami” z 1981 roku wydaje się delikatnie rzecz ujmując, że ta „ważność w polityce rozwoju państwa” jest stwierdzeniem bardziej życzeniowym, niż wynikającym z codziennej obserwacji spraw związanych z losami zabytków w Polsce.

Wystarczy odwiedzić kilka regionów Polski – szczególnie Dolny Śląsk, z którego wywodzi się Pan Minister, aby zobaczyć na ile ważne są wciąż jeszcze piękne, ale od wielu lat opuszczone i zaniedbane zabytki.

Pisaliśmy już o tym wielokrotnie, dzisiaj więc jedynie cytat z wpisu – tekst sprzed 32 lat: „Proces niszczenia piękna trwa więc nadal — i po­myśleć, że mimo wszystkich akcji popularyzujących ideę ochrony zabytków w prasie, radiu i TV, przykładowego nagradzania zasłużonych dla tej ochrony, a karaniu (rzadziej, znacznie rzadziej)] dewastatorów, ukazywania na licznych wystawach piękna uratowanych od zagłady dzieli sztuki. Mimo to i mimo działania na terenie naszego kraju całej rzeszy ludzi autentycznie oddanych sprawie ratowania dóbr kultury, aż trudno dopuścić myśl, że mieszkają u nas także ludzie, którzy o ochronie zabytków nie wiedzą zgoła nic, a jeśli cokolwiek wiedzą, to uważają wszystkie zabytki za „starocie, które nic nie są warte”! Chyba błąd tkwi w wychowaniu, w braku elementarnych zasad z zakresu kultury i estetyki, we wrodzonym niechlujstwie życiowym.”

I aktualne podsumowanie: „Minęły od tego czasu 32 lata, zmienił się ustrój, kolejne pokolenia Polaków wchodzą w dorosłe życie, a wszystkie przedstawione problemy są wciąż aktualne! Nie ma chyba drugiej dziedziny naszego życia w której czas tak stanął w miejscu. W przypadku ochrony zabytków tkwimy w głębokim PRL i nie widać perspektyw aby to się zmieniło.

Nieprawda ? Przeczytajmy w takim razie słowa z tamtej epoki jeszcze raz i dopasujmy do otaczającej nas rzeczywistości. Zabytki jak niszczały, tak niszczeją nadal, w dalszym ciągu setki z nich każdego roku są wyburzane lub doprowadzane do kompletnej ruiny, wciąż mamy propagandę sukcesu, która z nic nie znaczących wydarzeń w sferze kultury tworzy arcydzieła PR, kary za niszczenie zabytków są w dalszym ciągu tak samo śmieszne, a organy ścigania wciąż nie widzą w tym problemu. Nie może być inaczej ponieważ funkcjonuje wspomniana w felietonie ustawa, mają miejsce przedstawione procesy korupcyjne, kultura i wychowanie obywateli dalej na tak samo niskim poziomie. W dalszym ciągu ogromne pieniądze są ładowane w inwestycje wątpliwe i kontrowersyjne, gdy giną autentyczne perły. Wciąż mamy za dużo tych cholernych zabytków…”

Jako ilustrację dla powyższego tekstu można pokazać jedną z wielu grafik Hannibala Smoke’a:

I jego komentarz: „SKUTKI WOJNY I POKOJU – Odbudowa Zamku Królewskiego w Warszawie to rezultat decyzji politycznej Edwarda Gierka i ofiarności społeczeństwa. Zagłada setek zabytkowych pałaców i dworów na Dolnym Śląsku jest efektem zgody wszystkich powojennych władz na rabunek, dewastację i pogardę dla europejskiego dziedzictwa.”

Patrząc na z jednej strony cytaty Pana Ministra MKiDN, a z drugiej na „trzeszczącą rzeczywistość” zabytków można zadać to naiwne pytanie: o co tu chodzi?

I małe uzupełnienie – w styczniu 2010 roku na stronie Pan Minister wypowiedział się tak: „Natomiast, niestety, mamy wadę w ustawie, że nakładamy na prywatnych właścicieli określone obowiązki, potrafimy im narzucić pewne rzeczy z punktu widzenia prawa, natomiast kompletnie nie wyegzekwować. Nie dysponujemy też żadnymi formami pomocy prywatnym właścicielom, ale możemy czynić to doraźnie. Podkreślam, że akurat to pytanie jest o tyle istotne, że muszę zbudować system dotyczący pomagania prywatnym właścicielom zabytków w przypadkach, kiedy ze względu na ich troski, wysiłki, prace, nakłady, współpracę z najwybitniejszymi konserwatorami, krótko mówiąc, na to zasługują.” można więc zadać pytanie: czy mając świadomość powyższego coś w tych sprawach zrobiono w ciągu 3 lat od daty publikacji tego artykułu?

O zabytkach pisaliśmy też w innych wpisach:– Czy zabytki w Polsce przetrwają kolejny sezon? – Zabytkowe życzenia na każde święta i na co dzień – Facebook czy Google+ to za mało! – Krzyżtopór – trwała ruina czy trwały brak koncepcji? – Czy to już tylko stracone nadzieje dla zamku/pałacu w Pilicy? – Zamkowe przebudzenie prywatnych inwestorów i nie tylko – Kolejny mocny film „Zaginiona Hiroszima” – Ratowanie zabytków – teoria i praktyka, a może referendum? – Nowe zamki – stare i nowe problemy – Polska Dolina Loary – start i zamierzenia – DOLNY ŚLĄSK TO WIĘCEJ NIŻ WROCŁAW – Konające zabytki – aby nie przegapić ważnych wpisów z Facebooka – Czy zabytki w Polsce oprócz ludzi z pasją mogą liczyć na bardziej konkretny plan ratunkowy i rzeczywiste wsparcie państwa? – Zapaść moralna i fizyczna zabytków w Polsce – Czy to tylko szum informacyjny? Nowe podejście do zabytków w Polsce – 11.11 – Turystyczna duma i niedosyt – Apel o sprawiedliwy podział funduszy na ochronę zabytków w Polsce i dalej idące propozycje – List otwarty do WKZ – chcielibyśmy zapytać o merytoryczne przyczyny, które stwarzają Państwu najwięcej problemów w codziennej pracy przy ochronie zabytków – Krótka odpowiedź Świętokrzyskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Kielcach – Czas się wziąć do roboty skoro koniec świata nie nastąpił ! – Ratownicy zabytków listy piszą, a DWKZ… udaje, że odpowiada – Aby nie tylko dziury w ziemi świadczyły o naszej historii – Piękne, ciekawe, tajemnicze miejsca w Polsce albo puste krajobrazy pozbawione śladów historycznych budowli – „Nie zabytek jest ważny ale jego doskonałe odzwierciedlenie na papierze” – Dotacje dla aktywnych i zaradnych, a dla reszty zabytków nawet brak koncepcji – Niby wszyscy o tym wiedzą jak jest źle, ale brak jest konsekwentnej myśli jak realizować ochronę zabytków – Dolny Śląsk – „zabytkowa” katastrofa – Klub Oficerski w Twierdzy Modlin – powstrzymać dzieło zniszczenia – Sławików – wrzód na sumieniu… czy tylko konserwatorów z urzędu? – Policzony czas zabytków w Polsce – Nieruchomości zabytkowe z Dolnego Śląska na sprzedaż w roku 2013 – Poświąteczne zabytkowe otrzeźwienie – czyli plamy zapomnienia – Alergia na zabytki – jak leczyć?