Tytuł tego wpisu może wydawać się trochę dziwny, ale historyczne atrakcje z miejscowości Konewka i Jeleń potrafią dać solidną dawkę rzeczywistego chłodu, szczególnie w upalne dni.

Schron kolejowy w Konewce
Schron kolejowy w Konewce

Warto poznać historię obu miejsc, choć tylko jedno z nich jest obecnie formalnie udostępnione do zwiedzania i  w miarę bezpieczne. Drugie czeka na zajęcie się nim i jest dość zaniedbane, a także niebezpieczne ze względu na brak oświetlenia i wystające elementy konstrukcyjne.
Ze strony Bunkier w Konewce zacytujemy dla zachęty fragment historii tych miejsc: „Budowa schronów w Konewce i Jeleniu była następstwem utworzenia w końcu 1939 r. w Spale siedziby ważnego niemieckiego ośrodka dowodzenia Ober-Ost. Oberbefehlhaber der Ost – czyli Dowództwo Wojskowe na Wschodzie obejmowało swoim zasięgiem wschodnie tereny okupowanej Polski (Generalnego Gubernatorstwa) i tereny Prus wschodnich graniczące ziemiami zajętymi przez Związek Radziecki.
Przewidując wybuch konfliktu zbrojnego ze stalinowską Rosją, Hitler polecił budowę umocnionych centrów dowodzenia, z których niemieccy dowódcy bezpiecznie mogliby dowodzić rozwinięciem operacji wojskowych na wschodzie. W Spale postanowiono ulokować dowództwo Grupy Armii Środek. Przedsięwzięciu nadano kryptonim „Anlage Mitte” (Obszar Środek). Dwa pozostałe ośrodki powstały: w Prusach Wschodnich – Anlage Nord (późniejsza kwatera główna Hitlera Wolfschanze oraz kilka innych kwater w okolicy) i na Podkarpaciu – Anlage Süd w Strzyżowie i Stępinie.
Miejsca do budowy ufortyfikowanych stanowisk dowodzenia wytyczono we wsiach Konewka i Jeleń, w początkach 1940 r. W Tomaszowie i Białobrzegach powstały pierwsze obozy dla robotników Organizacji Todta (OT), oddziałów Służby Pracy RAD. Przybyło ok. 3000 robotników z różnych rejonów Niemiec i Austrii, oraz koło 1500 Włochów„.

Schron kolejowy w Konewce
Schron kolejowy w Konewce

Kilka danych technicznych tych budowli znajdziemy w Wikipedii: „Kompleks schronów w Konewce składał się ze schronu kolejowego o długości około 385 m, dwóch schronów bojowych i najprawdopodobniej schronów technicznych podobnie jak w bliźniaczym zespole schronów znajdującym się obok wsi Jeleń. Kompleks od strony zewnętrznej otoczony był płotem z siatki drucianej i najprawdopodobniej od strony wewnętrznej zasiekami z drutu kolczastego. Budowę kompleksu realizowała Organizacja Todt w okresie od kwietnia do października 1940 r. Mniejsze obiekty realizowane były według standardowych planów Organizacji Todt jak np. Wilczym Szańcu, czy kwatery (OKH) w Mamerkach.

Schron kolejowy w Konewce jest dłuższy o 50 m od schronu w Jeleniu i w przeciwieństwie do niego jest na całej długości prosty (część obiektu w Jeleniu leży w łuku). Przekrój schronu od strony zewnętrznej ma szerokość przy podstawie 15 m i wysokość 9 m. Wnętrze tunelu przechodzącego przez schron ma wysokość 6 m. Przez środek tunelu biegł tor kolejowy z peronami (rampami) po bokach.

Obecnie schrony porosły mchem, a okoliczni mieszkańcy porozkradali niektóre części metalowe, razem z szynami. Co roku w październiku odbywa się tam zlot pojazdów militarnych. Kilka lat temu oba schrony zostały wydzierżawione od Lasów Państwowych przez Juliusza Szymańskiego. Obecnie w Konewce mieści się prywatna wystawa militariów, a schron wraz z obiektami towarzyszącymi został udostępniony do zwiedzania.„.

Schron kolejowy w Jeleniu
Schron kolejowy w Jeleniu

W bezpośrednim sąsiedztwie schronów kolejowych znajdują się inne bunkry techniczne. Poniżej tego rodzaju budowle z Jelenia:

Bunkry w Jeleniu
Bunkry w Jeleniu

Powojenne losy tych miejsc opisano na cytowanej już stronie: „W styczniu 1945 roku Niemcy bez walki opuścili Konewkę. Schron zaminowano, wykorzystując do tego celu tutaj zmagazynowane bomby. Obiektów jednak nie wysadzono, nie zdążono też wywieźć pozostałego tu wyposażenia, a 18 stycznia nieliczna załoga uciekła przed zbliżającymi się od strony Królowej Woli oddziałami 61 Korpusu Piechoty Armii Czerwonej.
Usuwanie leżących w schronie bomb i amunicji polscy saperzy rozpoczęli wiosną 1945 r., a w 1946 r. zdemontowano wyposażenie schronów technicznych, wywożąc je do odbudowywanych fabryk Na początku lat 50-tych schron w Konewce wykorzystywano jako magazyn „Centrali Rybnej”. Około 1954 r. zdemontowano również dwie pary pancernych wrót do schronu, zastępując je drewnianymi drzwiami. Od lat siedemdziesiątych do końca wieku schronami w Konewce dysponowało wojsko.
W Jeleniu podobnie jak w Konewce były magazyny „Centrali Rybnej”. Zlikwidowano je w dopiero w 1990 r.”.

Schron kolejowy w Jeleniu
Schron kolejowy w Jeleniu

Polecamy te miejsca przede wszystkim ze względu na ich ciekawą historię, ale także ze względu na malowniczość ich położenia i walory „chłodzące” – wewnątrz bunkrów temperatura nawet w upalne dni utrzymuje się latem poniżej 16 stopni Celsjusza, a zimą ok. 4 stopni. Dłuższy spacer wymaga więc jakiegoś cieplejszego okrycia. Poniżej drugi koniec schronu z Konewki:

Schron kolejowy w Konewce
Schron kolejowy w Konewce

Konewka to świetne miejsce nawet na dłuższy spacer czy imprezę plenerową — zadbano tu o turystów pod wieloma względami. Jeleń ciągle czeka na uporządkowanie i działania ochronne.  Trafienie do bunkra w Jeleniu jest w sumie proste, ale dla pewności poniżej mapa:

Po zjeździe z drogi 713 należy skręcić w prawo w pierwszą nieoznakowaną drogę asfaltową.

Trafienie do Konewki jest o wiele łatwiejsze, gdyż prowadzą do niej odpowiednie drogowskazy — szczególnie ze Spały.

Zachęcamy także do obejrzenia naszego filmu z obu tych miejsc:

Loading


Zostaw komentarz = Leave a comment

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.