W ostatnim numerze „Spotkań z Zabytkami” obecna Pani Minister MKiDN Małgorzata Omilanowska udzieliła wywiadu „Zrozumieć dziedzictwo” – cały wywiad dostępny jest tutaj.

Radonie'2014
Radonie’2014

Pośród kilku wątków poruszanych w tym wywiadzie my zwróciliśmy uwagę na te najbardziej związane z ochroną zabytków w naszym kraju.  Pierwszy z nich to ten odnoszący się do edukacji: „Doświadczenia innych krajów uczą, że niezależnie od wysiłków czynionych przez urzędy różnych szczebli i państwo, aby zachować dziedzictwo materialne, o tym, czy to się udaje, decydują w gruncie rzeczy ci, od których bezpośrednio te obiekty zależą. Są to więc albo ich właściciele, albo ich dzierżawcy, albo instytucje, ale także użytkownicy, bo jeżeli są to budowle publiczne, to także użytkownicy są tymi, którzy na bieżąco kontrolują stan zabytku, będąc jego gośćmi. I praca, którą widzimy przed sobą, to przede wszystkim praca na polu edukacji, czyli podnoszenia świadomości i wiedzy o tym, jak ważna jest ochrona zabytków i jakimi narzędziami można ją sprawować. Bardzo ważna jest także współpraca z tymi środowiskami, które są zainteresowane tematem, po to, aby potencjał społeczny i potrzebę ludzi angażowania się w sprawy ochrony zabytków wykorzystać do wspierania służb administracyjnych, chociażby w takich aspektach, jak monitorowanie stanu obiektów. Proszę pamiętać, że często o tym, że źle się dzieje z jakimś zabytkiem, dowiadujemy się od ludzi. To oczywiste, bo przecież trudno sobie wyobrazić, że służby publiczne, które mają swoje ograniczenia (finansowe przede wszystkim), mogą pełnić funkcję omnipotentnego kontrolera prowadzącego monitoring stanu wszystkich zabytków w Polsce. To niewykonalne. Przez wzrost świadomości społecznej o potrzebie troski o nasze zabytki, patrzenie na ręce deweloperowi, który obiecał jedno, a robi drugie, jest szansa, że wspólnymi siłami uratujemy więcej.

Radonie'2014
Radonie’2014

Na naszych stronach pokazujemy od wielu lat przykłady zarówno te negatywne, jak i te pozytywne. I o tych drugich wolimy pisać bardziej, jako o rzeczywistych i konkretnych przypadkach, w których efekt ratowania jest wspaniale widoczny i po prostu cieszy oczy turystów. Dzisiaj pokazujemy zdjęcia z Radonii, dworu mającego to szczęście, że trafił w odpowiednie ręce. Na stronie dworu czytamy: „W 1998 roku, w książce o dworach powiatu grodziskiego pt. Domy i Ludzie, jej autor Marek Cabanowski stwierdza odnośnie radońskiego dworu: „Za każdą moją kolejną wizytą stopień dewastacji tej rezydencji był coraz większy. Dzisiaj okoliczni mieszkańcy wyłupują cegły ze ścian nośnych i rozbierają drewniane gonty na opał. Myślę, że obecne zniszczenia są nieodwracalne i pałacu nie da się już odbudować”. 

Dwór w Radoniach – nazywany przez okolicznych pałacem, ze względu na swoje wymiary – próbowano odbudować trzykrotnie: w 1971, 1981 i 2001 roku, i dopiero ta ostatnia próba kończy się sukcesem. W 2010 roku, po dziewięciu latach intensywnego remontu zrujnowany dwór powraca do swej dawnej świetności i nowi właściciele dostają pozwolenie na użytkowanie. Po raz pierwszy od 60-ciu lat budynek zaczyna ponownie funkcjonować jako dom rodzinny.

Warto zapoznać się z historią tego dworu, szczególnie powojenną, bo jest ona typowa dla wielu podobnych obiektów, które na mocy tzw. reformy rolnej zostały upaństwowione.

Dzięki uprzejmości obecnych właścicieli udało nam się obejrzeć ten obiekt i wykonać trochę fotografii i ujęć filmowych.

Radonie'2014
Radonie’2014

Piękna polska złota jesień uwypukla urodę tego miejsca. Rozumiemy też fascynację obecnych właścicieli dworu — jego otoczenie pozostało w ogromnej części zachowane bez zmian. Ukształtowanie terenu nie było zmieniane. Jedynie z trzech stawów nie wysechł dotąd jeden, ale to pozostawiono siłom natury. Dumą gospodarzy są piękne okazy dębów i jesionów, które jakimś niemalże cudem zostały pozostawione samym sobie i dzięki temu są teraz świadkiem historii tego miejsca i jego malowniczym dopełnieniem.

Radonie'2014
Radonie’2014

O parku napisano na stronie dworu tak: „Pomimo iż przez ostatnie półwiecze park doświadczał jedynie działań destrukcyjnych człowieka, stanowi on w dalszym ciągu cenny zabytek, a pod pewnymi względami obiekt wręcz unikatowy. Obecnie rzadkością jest bowiem, by przy dworze, któremu udało się przetrwać ostatnie 60 lat, zachował się również tak liczny i w dobrym stanie drzewostan: w parku rośnie obecnie ponad 300 drzew i według inwentaryzacji przeprowadzonej w 2001 roku 13% stanowią drzewa o wymiarach predestynujących je do uznania za pomniki przyrody. Już uznanych za pomniki i oznaczonych tabliczkami jest w tej chwili 9 egzemplarzy: 6 jesionów, 2 dęby i jeden świerk wiciowy.”

Radonie'2014
Radonie’2014

A wracając do tytułu wpisu, w tym miejscu zacytujemy drugi fragment wywiadu: „...bardzo ważne jest to, żeby ludzie, którzy są właścicielami czy zarządcami zabytkowych obiektów, mieli wewnętrzne przekonanie o sensowności i potrzebie ich ratowania.„. I dalej: „nikt nie ma wątpliwości co do tego, że dobrze traktowany zabytek jest motorem napędowym turystyki w danym regionie, więc ma także przełożenie ekonomiczne, poza wartościami uniwersalnymi, związanymi z ideą tożsamości narodowej czy ideą piękna.

W bardzo wielu obiektach, które odwiedzamy i które zostały przez obecnych właścicieli uratowane, takie zrozumienie roli zabytku i wewnętrzne przekonanie o sensowności i potrzebie jego ratowania jest widoczne bardzo mocno. Takiego zrozumienia życzymy wielu obiektom wciąż jeszcze czekającym na swoich ratowników… Ich zegar zatrzymał się gdzieś pomiędzy ludzką obojętnością a zapomnieniem.

Radonie'2014
Radonie’2014

W sumie ten wywiad nie wnosi niczego nowego do koncepcji działań związanych z ochroną naszego dziedzictwa. Pomijamy tu zamiar uporządkowania organizacji służb konserwatorskich i podporządkowania ich Generalnemu Konserwatorowi Zabytków — takie działania powinny być podjęte już dawno i skutecznie wdrożone. Pozytywne może być to, że obecna Pani Minister potwierdza kierunki działania, jakie wyznaczają różne ministerialne programy i jakby nieśmiało w końcu chciała sięgnąć do doświadczeń innych krajów.  My proponowaliśmy nie tak dawno z grupą aktywnych Fanów zabytków dużo śmielsze sięganie do skutecznie działających wzorów zagranicznych — zachęcamy Panią Minister do zapoznania się z materiałami przesłanymi do MKiDN — odsyłamy do naszego wpisu na ten temat: PROPOZYCJE ZMIAN DO PROJEKTU KRAJOWEGO PROGRAMU OCHRONY ZABYTKÓW I OPIEKI NAD ZABYTKAMI NA LATA 2013-2016. W zakresie ochrony zabytków w Polsce zapewne nie trzeba wszystkich mechanizmów i koncepcji tworzyć od podstaw — bądźmy mądrzejsi mądrością innych narodów, które dawno z tymi problemami zderzyły się i skutecznie uporały. Weźmy z tych rozwiązań to, co dla nas najlepsze jako gotowe do zastosowania mechanizmy. Nie traćmy czasu,  bo dla wielu zabytków go już nie starczy.

Radonie'2014
Radonie’2014

Zapraszamy także na nasz film z tego miejsca:

Loading


Zostaw komentarz = Leave a comment

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.